ランダウ力学 §23問題2 解説

投稿日: 

物理学 力学

B!
すしぱく様によるフリー素材ぱくたそ(https://www.pakutaso.com/)からの画像をShinoryoが加工した画像

ランダウ゠リフシッツ理論物理学教程の力学(増訂第3版)の§23の問題2の解説です.

問題

2重平面振り子(図1)の微小振動を決定せよ.
本編図21図1

解答作成

§5問題1で見いだされたLagrangianは

\begin{align} L &= \frac{m_1 + m_2}{2} l_1^2 \dot{\varphi}_1^2 + \frac{1}{2} m_2 l_2^2 \dot{\varphi}_2^2 + m_2 l_1 l_2 \dot{\varphi}_1 \dot{\varphi}_2 \cos \left( \varphi_1 - \varphi_2 \right) \nonumber \\ &\qquad + \left( m_1 + m_2 \right) g l_1 \cos \varphi_1 + m_2 g l_2 \cos \varphi_2 \nonumber \end{align}

である. 微小振動を考えれば,

\begin{align} L &= \frac{m_1 + m_2}{2} l_1^2 \dot{\varphi}_1^2 + \frac{1}{2} m_2 l_2^2 \dot{\varphi}_2^2 + m_2 l_1 l_2 \dot{\varphi}_1 \dot{\varphi}_2 \nonumber \\ &\qquad - \frac{m_1 + m_2}{2} g l_1 \varphi_1^2 - \frac{m_2}{2} g l_2 \varphi_2^2 \nonumber \end{align}

となる(定数項は省略). 本編中の表現で

\begin{align} m_{ij} &= \begin{pmatrix} \left( m_1 + m_2 \right) l_1^2 & m_2 l_1 l_2 \\ m_2 l_1 l_2 & m_2 l_2^2 \end{pmatrix} , \nonumber \\ k_{ij} &= \begin{pmatrix} \left( m_1 + m_2 \right) g l_1 & 0 \\ 0 & m_2 g l_2 \end{pmatrix} \nonumber \end{align}

であるから, 特有方程式は(23.8)より

\begin{align} \begin{vmatrix} \left( m_1 + m_2 \right) g l_1 - \omega^2 \left( m_1 + m_2 \right) l_1^2 & - \omega^2 m_2 l_1 l_2 \\ - \omega^2 m_2 l_1 l_2 & m_2 g l_2 - \omega^2 m_2 l_2^2 \end{vmatrix} &= 0 \nonumber \end{align}

すなわち,

\begin{align} \begin{vmatrix} \left( m_1 + m_2 \right) \left( g - \omega^2 l_1 \right) & - \omega^2 m_2 l_2 \\ - \omega^2 l_1 & g - \omega^2 l_2 \end{vmatrix} &= 0 \end{align}

となり, これを解くと

\begin{align} \omega^2 &= \frac{g}{2m_1 l_1 l_2} \left\{ \left( m_1 + m_2 \right) \left( l_1 + l_2 \right) \right. \nonumber \\ &\qquad \left. \pm \sqrt{\left( m_1 + m_2 \right) \left[ \left( m_1 + m_2 \right) \left( l_1 + l_2 \right)^2 - 4 m_1 l_1 l_2 \right]} \right\} \end{align}

となる. よって, 求める振動は, この振動数での微小振動の重ね合わせである.

変形すると,

\begin{align} \omega^2 &= \frac{g}{2l_1 l_2} \left\{ \left( 1 + \frac{m_2}{m_1} \right) \left( l_1 + l_2 \right) \right. \nonumber \\ &\qquad \left. \pm \sqrt{\left( 1 + \frac{m_2}{m_1} \right) \left[ \left( 1 + \frac{m_2}{m_1} \right) \left( l_1 + l_2 \right)^2 - 4 l_1 l_2 \right]} \right\} \end{align}

となるから, $m_1 \to \infty$の極限で

\begin{align} \omega^2 &\to \frac{g}{2l_1 l_2} \left\{ \left( l_1 + l_2 \right) \pm \sqrt{\left( l_1 + l_2 \right)^2 - 4 l_1 l_2} \right\} \nonumber \\ &= \frac{g}{2l_1 l_2} \left\{ \left( l_1 + l_2 \right) \pm \sqrt{\left( l_1 - l_2 \right)^2} \right\} \nonumber \\ &= \frac{g}{2l_1 l_2} \left\{ \left( l_1 + l_2 \right) \pm \left| l_1 - l_2 \right| \right\} \nonumber \\ &= \frac{g}{l_1} \, \text{または} \, \frac{g}{l_2} \end{align}

となり, それぞれ結合のない2つの振り子の微小振動に近づく.

参考文献

Landau, L. D.; Lifshitz, E. M. 力学. 広重徹, 水戸巌訳, 増訂第3版, 東京図書, 1974, 214p.

関連記事

Search

About Me

自分の写真
理系大学生でした. Bloggerを利用して発信を行っています.

Labels

Blog Archives