ランダウ力学 §42問題3 解説

投稿日: 

物理学 力学

B!
すしぱくによるフリー素材ぱくたそ(https://www.pakutaso.com/)からの画像をShinoryoが加工した画像

ランダウ゠リフシッツ理論物理学教程の力学(増訂第3版)の§42の問題3の解説です.

問題

つぎの式を証明せよ: \begin{align} \left\{ \varphi, M_z \right\} &= 0 . \nonumber \end{align} ここで$\varphi$は粒子の座標および運動量の任意のスカラー関数である.

解答作成

スカラー関数$\varphi$がベクトル$\bm{r}$, $\bm{p}$に依存するのは,

  • $r^2$
  • $p^2$
  • $\bm{r} \cdot \bm{p}$

の形を通してだけである($\varphi$がスカラー関数であるから, 成り立つ). したがって,

\begin{align} \frac{\partial \varphi}{\partial \bm{r}} &= \frac{\partial \varphi}{\partial \left( r^2 \right)} \frac{\partial \left( r^2 \right)}{\partial \bm{r}} + \frac{\partial \varphi}{\partial \left( p^2 \right)} \frac{\partial \left( p^2 \right)}{\partial \bm{r}} + \frac{\partial \varphi}{\partial \left( \bm{r} \cdot \bm{p} \right)} \frac{\partial \left( \bm{r} \cdot \bm{p} \right)}{\partial \bm{r}} \nonumber \\ &= 2 \frac{\partial \varphi}{\partial \left( r^2 \right)} \bm{r} + \frac{\partial \varphi}{\partial \left( \bm{r} \cdot \bm{p} \right)} \bm{p} , \label{eq_42-ex3-1} \\ \frac{\partial \varphi}{\partial \bm{p}} &= \frac{\partial \varphi}{\partial \left( r^2 \right)} \frac{\partial \left( r^2 \right)}{\partial \bm{p}} + \frac{\partial \varphi}{\partial \left( p^2 \right)} \frac{\partial \left( p^2 \right)}{\partial \bm{p}} + \frac{\partial \varphi}{\partial \left( \bm{r} \cdot \bm{p} \right)} \frac{\partial \left( \bm{r} \cdot \bm{p} \right)}{\partial \bm{p}} \nonumber \\ &= 2 \frac{\partial \varphi}{\partial \left( p^2 \right)} \bm{p} + \frac{\partial \varphi}{\partial \left( \bm{r} \cdot \bm{p} \right)} \bm{r} \label{eq_42-ex3-2} \end{align}

となる.

\eqref{eq_42-ex3-1}, \eqref{eq_42-ex3-2}を用いて$\left\{ \varphi, M_z \right\}$を計算すると,

\begin{align} \left\{ \varphi, M_z \right\} &= \left\{ \varphi, x \right\} p_y + \left\{ \varphi, p_y \right\} x - \left\{ \varphi, y \right\} p_x - \left\{ \varphi, p_x \right\} y \nonumber \\ &= - \frac{\partial \varphi}{\partial p_x} p_y + \frac{\partial \varphi}{\partial y} x + \frac{\partial \varphi}{\partial p_y} p_x - \frac{\partial \varphi}{\partial x} y \nonumber \\ &= \left( \bm{r} \times \frac{\partial \varphi}{\partial \bm{r}} - \frac{\partial \varphi}{\partial \bm{p}} \times \bm{p} \right)_z \nonumber \\ &= \left\{ \bm{r} \times \left( 2 \frac{\partial \varphi}{\partial \left( r^2 \right)} \bm{r} + \frac{\partial \varphi}{\partial \left( \bm{r} \cdot \bm{p} \right)} \bm{p} \right) - \left( 2 \frac{\partial \varphi}{\partial \left( p^2 \right)} \bm{p} + \frac{\partial \varphi}{\partial \left( \bm{r} \cdot \bm{p} \right)} \bm{r} \right) \times \bm{p} \right\}_z \nonumber \\ &= \left( \frac{\partial \varphi}{\partial \left( \bm{r} \cdot \bm{p} \right)} \bm{r} \times \bm{p} - \frac{\partial \varphi}{\partial \left( \bm{r} \cdot \bm{p} \right)} \bm{r} \times \bm{p} \right)_z \nonumber \\ &= 0 \end{align}

となる.

参考文献

Landau, L. D.; Lifshitz, E. M. 力学. 広重徹, 水戸巌訳, 増訂第3版, 東京図書, 1974, 214p.

関連記事

Search

About Me

自分の写真
理系大学生でした. Bloggerを利用して発信を行っています.

Labels

Blog Archives